Campaign Türkiye Haziran sayısında yayınlanan habere göre; tüketici seçimlerinde en etkili faktör çocuklar, TV kanalları izlenilirliğinde de söz sahibi kitle olarak öne çıkıyor. Son beş yılda giderek yaygınlaşan ve tek başına ulusal kanallarla yarışır halde izlenme payına sahip olan çocuk kanalları, reklamverenler için de en etkili pazarlama mecrası oluyor.

Reklam Pastasında Büyük Pay

Ocak-Mayıs 2012 çocuk kanalları reklam verilerine göre 2007’de yayın hayatına başlayan ve şifresiz yayın yapan ilk çocuk kanalı Yumurcak TV, 1.142.026’lik süre ve 40.370 adet reklamla ilk sırada yer alıyor. Onu 802.507’lik süre ve 39.000 adet reklamla Doğan Holding’in TBS’den yayın lisansını aldığı Avrupa kanalı Cartoon Network takip ediyor. 2008’de yayın hayatına başlayan ve yerel içeriğiyle hızla gelişen TRT Çocuk ise 563.642’lik süre ve 27.053 adet reklamla ilk 5 arasında yer alıyor. 2011 Aralık ayında Türkiye’de yayın hayatına başlayan Disney Channel ise kısa sürede reklam pastasından payını alarak 327.370’lik süre ve 15.101 adet reklamla ilk 10’a giriyor.

Bu sonuçlardan da anlaşılacağı gibi çocuk kanalları Türkiye’de TV izleyiciliğiyle reklamcılık pazarının en dinamik segmentlerinden birini oluşturuyor. Son zamanlarda Disney, Cartoon Network, Nickjr, Baby TV, Kidz, KidsCo, Duck Tv gibi uluslararası oyuncuların da katılmasıyla geniş bir pazar oluştu. Bunun sonucunda kanallar kendilerini farklılaştırmak ve yeni nesil Türk çocuklarıyla ailelerinin seyretmek istedikleri programları sunmak arayışına girmişken, içerik ve hedefleme açisindan tek tek kanallar arasında çok daha fazla çeşitlilik görülmeye başlandı. The Walt Disney Company Orta & Doğu Avrupa, Güney Afrika, Ortadoğu Bölgesi Disney Channel Başkan Yardımcısı ve Genel Müdürü Maciej Bral bunu şu sözlerle açıklıyor: “Programların kalite ve yeniliğinin yanı sıra; anlamlı ve trendlere uygun, çocuklarla ailelerin bağlantı kurabilecekleri dizilerle karakterler artık her şeyin önüne geçiyor, izleyicilerin kendilerim özdeşleştirdikleri ve ilgi duydukları güçlü ve tanınan bir marka sahibi olmak da pazardaki varlığın devamlılığı anlamında büyük önem taşıyor.”

Reklamverenler de artık mesajlarının günümüz trendlerini ve yaşam tarzını yansıtan, etkili ve izleyicilerin özellikle ilgisini çeken bir eğlence markası tarafından desteklenen bir ortamda yer alması gerektiğini anlamaya başladılar ve bu bağlamda çocuk kanallarının reklam paylarında belirgin bir artış gözlemlendi.

Çocuk Kanallanndaki Artış

Yumurcak TV Genel Yayın Yönetmeni Meryem Akbal’a göre çocuk kanallarındaki artış Yumurcak TV ve TRT Çocuk’un yayın hayatına başlamasıyla beraber görülen ilgiye bağlı olarak arttı. Akbal, bunda da yerli yapımların, çocuk için televizyon yayıncılığı anlayışının etkili olduğunu belirtiyor. TRT Çocuk Kanal Koordinatörü Can Soysal ise dünyada uzun süredir kamu yayıncıları içinde yaygın olarak uygulanan çocuk kanallarının ülkemize geç yansıdığını belirtiyor. Soysal, çocuk kanallarındaki artışm sebeplerini farklı bir bakış açısından değerlendirerek şöyle açıklıyor: “Çocuk kanallarının sayısının artmasında ‘çocuğa özel 5 nitelikli yayın yapma anlayışından ziyade, tüketim harcamalarında çocukların etkilerine yönelik araştırma sonuçlarının daha etkili olduğunu düşünüyorum.” Yabancı kaynaklı kanallar ise bu artışa daha genel bakarak Türkiye’nin yatırıma elverişli istikrarlı ekonomosi ve genç popülasyonuna bağlıyorlar.

İzlenme oranındaki artışa rağmen çocuk kanallarının henüz sektörel bir olgunluğa eriştiğini söylemek zor. Cartoon Network Kanal Direktörü Rasim Yılmaz bu olgunlaşmanın aslında kanalların kendilerinin belirleyebilecekleri bir durumdan ziyade pazarın genel olarak gelişim sürecine ilişkin olduğunu belirtiyor.

Türkiye Ne Yapmalı?

Yurtdışında belli bir olgunluğa erişen çocuk kanalları pazarının Türkiye’de gelişmesi için neler yapılabilir? TRT Çocuk Kanal Koordinatörü Can Soysal, yerli yapım çocuk programı üreten ve destekleyen bir kanal olarak bu alanda uzmanlaşmanın ve program üretecek grupların azlığına dikkat çekerek çocuk projelerinin tam anlamı ile uzmanlık işi olup, danışmanları senaristi ve çekim ekibi ile bu uzmanlık çatışı altında toplanması gerektiğini vurguluyor ve bu konuda sık sık kongre, seminerler düzenlenerek gelişimin sağlanabileceğini belirtiyor.

İşin bir de teknik boyutu var. Çizgi film dünyası her geçen gün birbirinden yeni ve farklı tekniklerle karşımıza çıkıyor. Yabancı kaynaklı kanallar kendi formatlanm adapte ettikleri için teknik anlamda eksiklik hissetmiyorlar. Yerel kanallar ise bu açığı kapatmak için gelişmiş teknolojiye ağırlık veriyorlar. Yumurcak TV bu gelişmeleri yakından takip ettiklerin! ve ‘Gülnur’ ve ‘Mavi Kuş’ projelerinde 3D animasyon uygulamasını kullanarak yenilikçi yapımlara imza attıklarını vurguluyor.

Yurtdışıyla kıyaslandığında Türkiye’de yayın yapan çocuk kanallanmn dikkat etmesi gereken bir diğer konu da içeriğin yerelleştirilmesi. Walt Disney karakterleriyle büyümüş olan neslin ardından şimdi TRT Çocuk ve Yumurcak TV gibi yerel içerik üreten kanallar sayesinde Türk çizgi film kahramanları ilgi görmeye başladı. Bunun en öne çıkan örneği de kısa sürede çocuklar arasında fenomen olan TRT Çocuk’un sunduğu Pepee karakteri. Benzer karakterlerle Yumurcak TV de çocuklara Türk kültürünü Türk çizgi karakterlerle aşılamayı hedefliyor. Meryem Akbal bu yaklaşımlarını şöyle açıklıyor: “Seyircilerimizin ailelerinden yerli yapımlanmızda kahramammız nasıl davranıyorsa bazı çocuklarımızın onu gibi davrandığını duyuyoruz. Kahramanlara her zaman iyi güzel, doğru davranışlar, tutumlar yüklemek çocukları olumlu etkiliyor. Üretilen programlarda, vatan ve millet sevgisinin yanında Türk kültürünün temelinde var olan evrensel insan sevgisi, farklı düşüncelere saygı duyma, benmerkezcilikten uzaklaşma gibi duygular kazandırılmalıdır. Geleceği kuracak çocukların; geçmişleriyle de beslenerek kimlik kazanmalarını destekleyen yayıncılık yapılmalıdır.”

Yabancı kaynaklı kanalların ise içerikte yaşadıkları sıkıntı Türkiye’ye uygun bir şekilde adapte edebilmek. Rasim Yılmaz, yurtdışında ne yapılıyorsa burada yapabilmek adına eşit imkanlara sahip olduğumuzu belirterek şöyle ekliyor: “Gerek içinde bulunduğumuz sektör anlamında, gerek bu işi profesyonel hayatlarımız anlamında içimizde barındırdığımız kültürümüzün bir sonucu olarak kendisine ait bir çizgisi ve tarzı olan bir toplumuz.

Geliştirilmesi ya da değiştirilmesi gerektiği görüsüne katılmasam da, değişen koşullara bağlı olarak kendimizi dışarıyla uyumlu hale gelecek şekilde adapte edebilmeliyiz” Bu amaç doğrultusunda Cartoon Network çizgisiyle örtüşecek yerli içeriğe sahip projeler üzerinde çalışılmaya başlanılmış.

Disney Channel Türkiye ise yabancı kaynaklı kanallarda yerli içerik üretmede bir adım önde. Geçtiğimiz Nisan ayında tamamı genç ve yetenekli Türk oyunculardan oluşan kadrosuyla ilk yerli komedi dizileri ‘Zil Çalınca’ yaymlanmaya başladı. Bral, bu proje karşılığında alınan tepkilerden oldukça memnun olduklarını ve daha başka yerli yapımlar için planlamalara devam ettiklerini belirtiyor.

Çocuk Kanallarının Yaklaşımı

Peki hangi kanal nasıl bir yaklaşım sergiliyor ve birbirlerinden hangi alanlardan farklılaşıyor ya da öne geçiyorlar?

Çocuk odaklı yayıncılığı merkezine koyan TRT Çocuk yüzde 70 yerli yapım hedefi, farklı yaş gruplarına farklı içerik ve sürelerde program üretmek, kendi kültürel eksenimizden yola çıkan, çocukların kendilerini keşfetmelerini sağlayan ve kendini ifade etmelerine imkan sağlayan, özgüveni yüksek çocuklar için projeler üretmeyi hedefliyor. “Televizyonden öte” kavramını benimseyen kanal televizyon yanında diğer mecralarda da etkin olarak yer alıyor. TRT Çocuk ve Pepee dergileri buna örnek gösterilebilir. Çapraz ve dönüşebilir medya formatını benimseyen TRT Çocuk bu uygulamalarıyla Digital Emmy ödüllerinde Japan Prize ödüllerinde fınalist oldu.