Türkiye’deki elektronik haberleşme sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na göndermiş oldukları veriler esas alınarak hazırlanan raporda 2012 yılı Q3 (Temmuz-Ağustos-Eylül) dönemine ait veriler önceki dönemler ile kıyaslamalı olarak incelenmektedir. BTK Raporu’nda internet ve mobil pazar ile ilgili geniş kapsamlı veriler bulunuyor.

İnternet ve Genişbant

2008 yılında 6 milyon genişbant internet abonesi bulunmaktayken, dört yılda üç kattan fazla artışla 2012 yılı üçüncü çeyrek sonu itibarıyla 19,3 milyona yaklaşmıştır.

Türkiye’de bağlantı çeşidine göre internet abone sayısı ile çeyrek ve yıllık bazda artış oranlarına yer verilmektedir. 2012 yılı üçüncü çeyreği itibarıyla Türkiye’deki çevirmeli internet dahil toplam internet abone sayısı 19,35 milyon seviyesine ulaşmıştır. 2012 yılının üçüncü çeyreğinde toplam internet aboneliğinde bir önceki üç aylık döneme göre %5,6 artış gerçekleşmiş olup fiber, kablo ve özellikle mobil internet abonelerinin artmasıyla birlikte internet abone sayısındaki genel artış eğilimi de devam etmiştir. Toplam internet abone sayısının yıllık artış oranı ise %50,3 olarak gerçekleşmiştir.

2011 yılı üçüncü çeyreğine kadar artış gösteren xDSL abone sayısı bu dönemden sonra düşüş eğilimine geçerek 2012 yılı üçüncü çeyreğinde 6,6 milyon olmuştur. Ülkemizde xDSL abonelerinin büyük kısmına ADSL teknolojisi ile hizmet sunulmaktadır.

Türkiye’deki sabit genişbant abonelerinin yaklaşık %80’inin 8 Mbit/sn hıza kadar bağlantı sunan paketleri tercih ettikleri görülmektedir. 1 Mbit/sn hızındaki genişbant abonelerin oranı 2012 yılı üçüncü çeyrekte %9’a yaklaşmıştır. 2 Mbit/s ve 4 Mbit/s hızlarındaki bağlantılar ile 8 Mbit/s’den daha hızlı olan bağlantıların oranlarının toplamı %10’a ulaşmıştır.

2012 yılı üçüncü çeyrek itibarıyla sabit genişbant internet abonelerinin yaklaşık %88’i bireysel aboneliğe sahiptir. Geriye kalan %12 ise kurumsal abonelerdir.

xDSL teknolojisi ile hizmet sunan alternatif işletmecilerin pazar payı 2012 yılı üçüncü çeyrek itibarıyla %10,6 olarak gerçekleşirken bu dönemde özellikle fiber genişbantın etkisi ile birlikte TTNet’in pazar payındaki gerileme devam ederek %74,9 seviyelerine inmiştir. Kablo internet hizmeti sunan işletmecinin pazar payı %6,4 olurken fiberin pazar payı %7,1 olarak gerçekleşmiştir.

OECD ülkeleri ortalama penetrasyon oranları Aralık 2011 itibarıyla DSL için %14,3, kablo için %7,7 ve fiber için %3,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Türkiye’de ise Eylül 2012 itibarıyla sabit genişbant internet penetrasyon oranlarının DSL için %8,8, kablo için %0,7 ve fiber için %0,7 seviyesinde olduğu görülmektedir.

2012 yılı üçüncü çeyrek itibarıyla “Nic.tr” kayıtlarında 315.024 adet “.tr” uzantılı alan adı bulunmaktadır. Bu alan adlarının %69,5’i “com.tr”, %9,3’ü “gen.tr”, %3,6’sı “gov.tr”, %3,5’i ise “web.tr” uzantısına sahiptir.

Bu alan adlarını kullanan internet sitelerinin %80’i Türkiye’de, %9’u ABD’de, %4’ü Almanya’da, %2’si Hollanda’da, %1’i İngiltere’de ve %4’ü diğer ülkelerde barındırılmaktadır.

30 Eylül 2012 tarihi itibarıyla bu sayı 428.220 elektronik imza ve 231.818 mobil imza olmak üzere toplam 660.038’e ulaşmıştır. 2012 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki döneme göre elektronik imza sayısında %6,3, mobil imza sayısında ise %3,8 oranında artış gerçekleşmiştir.

Mobil Pazar

Eylül 2012 itibarıyla Türkiye’de yaklaşık %89,9 penetrasyon oranına karşılık gelen toplam 67,16 milyon mobil abone bulunmaktadır. Temmuz 2009’da sunulmaya başlanan 3G hizmeti Eylül 2012 itibarıyla 40,3 milyon aboneye ulaşmıştır.

2011 yılı üçüncü çeyrekte 28,6 milyon olan 3G abone sayısı 2012 yılı üçüncü çeyrekte 40,3 milyona ulaşırken 3G hizmetiyle birlikte mobil bilgisayardan ve cepten internet hizmeti alan abone sayısı da aynı dönemler arasında 5.324.701’den 11.561.579’a yükselmiştir. 2012 üçüncü çeyrekte toplam mobil internet kullanım miktarı ise 18.618 TByte olarak gerçekleşmiştir.

2012 yılı üçüncü çeyrek itibarıyla faturalı mobil genişbant abone sayısı 6.640.274 olarak, ön ödemeli mobil genişbant abone sayısı ise 4.921.305
olarak gerçekleşmiştir.

2012 üçüncü çeyreği itibarıyla Avrupa ülkeleri içinde en yüksek mobil penetrasyon oranına sahip ülkeler Finlandiya, Portekiz, Avusturya, İsveç ve İtalya olarak görülmektedir. İncelenen ülkelerin ortalama mobil penetrasyon oranı ise %136,09’dur. Türkiye’de ise Eylül 2012 itibarıyla mobil penetrasyon oranı yaklaşık %90 seviyesindedir.

2012 yılı  üçüncü üç aylık döneme bakıldığında mobil abonelerin yaklaşık %62’sini ön ödemeli abonelerin oluşturduğu, son bir yıl içerisinde faturalı abonelerin oranının %33,9’dan %37,9’a çıktığı görülmektedir.

2012 yılı üçüncü üç aylık dönemi itibarıyla faturalı 3G abone oranının Avea’da %42,09, Turkcell’de %37,24 ve Vodafone’da %33,59 olduğu görülmektedir.

2012 yılının üçüncü üç aylık döneminde, önceki üç aylık döneme göre abone sayıları bakımından Avea’da %1,6, Vodafone’da %2, Turkcell’de ise
%1,2 oranında artış yaşanmıştır.

2012 yılı üçüncü üç aylık dönemde numara taşıma işlem sayısı bir önceki üç aylık döneme göre %20,8 oranında azalarak yaklaşık 3 milyon olarak gerçekleşmiştir. 15 Kasım itibarıyla toplam 49 milyondan fazla taşıma işlemi gerçekleştirilmiştir.

2012 yılı  üçüncü üç aylık dönem  itibarıyla abone sayısına göre Turkcell’in %52,34, Vodafone’un %28 ve Avea’nın %19,66’lık paya sahip olduğu görülmektedir.

2012 yılı üçüncü üç aylık dönemi itibarıyla ön ödemeli abonelerde Turkcell’in %53,3, Vodafone’un %29,1, Avea’nın ise %17,6 pazar payına sahip olduğu görülmektedir.  Faturalı abonelerin dağılımında ise Turkcell’in %50,8, Avea’nın %23 ve Vodafone’un %26,2 pay aldığı görülmektedir. Toplam mobil abonelerin yaklaşık %91,7’si bireysel, %8,3’ü ise kurumsaldır.

Mobil Trafik Hacmi

2012 yılı üçüncü çeyrekte toplam mobil trafik hacmi 44,1 milyar dakika olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılı üçüncü üç aylık dönemi trafik bilgileri bir önceki üç aylık dönemle kıyaslandığında toplam trafiğin %1,3 oranında arttığı, geçen senenin aynı dönemi ile kıyaslandığında ise %15,4 oranında arttığı görülmektedir.

İşletmeci bazında incelendiğinde ise Turkcell’in trafiğinin bir önceki döneme göre yaklaşık %2,86, Avea’nın %0,02 ve Vodafone’un ise %0,04 oranında arttığı görülmektedir. Geçen senenin aynı dönemine göre kıyaslandığında Turkcell’in trafik hacminde %15,4, Vodafone’un trafik hacminde %17,5 ve Avea’nın trafik hacminde %12,5 oranında artış olduğu görülmektedir.

Geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla trafiğe göre Vodafone’un payı %31,21’den %31,78’e yükselmiş, Avea’nın pazar payı %23,15’ten %22,57’ye düşmüş; Turkcell’in pazar payı ise %45,64’ten %45,65’e yükselmiştir. Bir önceki dönemle kıyaslandığında ise, Turkcell’in pazar payının %44,96’dan %45,65’e yükseldiği; Vodafone’un pazar payı %32,18’den %31,78’e düşerken Avea’nın pazar payının da %22,85’ten %22,57’ye düştüğü görülmektedir.

Bu üç aylık dönemde en çok trafik gönderilen ülkeler Almanya, Rusya, İngiltere, Bulgaristan ve Fransa olmuştur. Mobil şebekelere en fazla çağrı gönderen ülkeler ise Almanya, Rusya, İngiltere, Fransa ve Suudi Arabistan şeklinde sıralanmaktadır.

2012 yılı üçüncü üç aylık dönemde SMS sayısı yaklaşık %10,5 oranında artarak 46.166 milyon civarında gerçekleşirken 2011 yılında işletmecilerin başlattığı kampanyalar ile hızlı bir yükseliş yaşayan MMS sayısı bir önceki döneme kıyasla %7 oranında artarak 78,3 milyona yükselmiştir.  Gönderilen MMS sayısı henüz düşük seviyelerde olmakla birlikte 2011 yılı ikinci yarısından sonra ciddi artış göstermiştir.

2012 yılı üçüncü üç aylık dönemde, bir önceki üç aylık döneme göre SMS sayıları bakımından Turkcell’in SMS sayısı yaklaşık %13,4 oranında, Avea’nın SMS sayısı %4,8 oranında ve Vodafone’un SMS sayısı ise %11,3 oranında artmıştır.

Yıllar itibarıyla artış eğiliminde olan mobil gelirler 2010 yılında 13,84 milyar TL olarak gerçekleşirken, 2011 yılında bir önceki yıla göre %8,3 oranında artış göstererek 14,98 milyar TL’ye yükselmiştir.

2012 yılı üçüncü çeyrek dönem itibarıyla gelire göre pazar payları incelendiğinde Turkcell’in pazar payının %50,97, Vodafone ve Avea’nın pazar paylarının ise sırasıyla %28,87 ve %20,16 seviyelerinde olduğu görülmektedir. 2012 yılı üçüncü çeyrekte oluşan gelire göre pazar payları 2011 yılının aynı dönemi ile kıyaslandığında Turkcell’in pazar payının yaklaşık 1,19 puan azaldığı, Avea’nın pazar payının 0,57 ve Vodafone’un pazar payının ise 0,62 puan arttığı görülmektedir.

2008 yılında mobil işletmecilerin gelirlerinin yaklaşık %81’ini konuşma gelirleri oluştururken bu oran 2011 yılında %77’ye gerilemiştir. Data gelirlerinin payı 2008 yılında %1,26 iken 2011 yılında %7,31’e yükselmiştir. SMS+MMS gelirleri 2011 yılında toplam gelirin yaklaşık %11,61’ini oluşturmaktadır.

Konuşma gelirleri Turkcell’in gelirlerinin %66,9’unu, Avea’nın gelirlerinin %69,28’ini ve Vodafone’un gelirlerinin %70,12’sini oluşturmaktadır. SMS+MMS gelirleri Turkcell’in gelirlerinin %10,41’ini, Avea’nın gelirlerinin %10,22’sini ve Vodafone’un gelirlerinin %13,98’ini oluşturmaktadır. Data gelirleri ise Vodafone’da %11,75, Avea’da %17,03 ve Turkcell’de %15,13 paya sahiptir.

2012 üçüncü çeyreğinde 299 dakika olan ortalama aylık mobil kullanım süresi ile Türkiye, yer verilen Avrupa ülkelerine kıyasla en fazla mobil
telefonla görüşme yapan ülke olmuştur.

Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu